Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Thomas Hammarberg, bugün yayınladığı bir yazıyla Avrupa ülkelerini insanların görüşleri veya dini tercihleri doğrultusunda askerlik yapmak istememe haklarına saygı göstermeye çağırdı.
Thomas Hammarberg’in commissioner.cws.coe.intinternet sitesinde yayınlanan yazısında Avrupa Konseyi’nin vicdani ret hakkını 1967’de benimsenen bir karardan beri desteklediğini hatırlatarak, Avrupa ülkelerini vicdani redde saygı duymaya çağırdı.
Hammarberg, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)’in Ermenistan vatandaşı Bayatyan’ın davasında verdiği kararı hatırlatarak, vicdani reddin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)’in düşünce, vicdan ve din özgürlüğünü koruyan 9. Maddesi tarafından garanti altına alınmakta olduğunu ifade etti.
Türkiye’de sorun ‘ifade özgürlüğü’
Hammarberg, yazısında, Türkiye’nin, Avrupa Konseyi üyeleri arasında vicdani ret hakkını tanımayan ve vicdani retçileri yargılayıp hapis cezası veren tek ülke olduğunu da belirtti. Vicdani retçilerin bazı davalarda askerliğini tamamlayana kadar tekrar eden hapis cezalarıyla karşı karşıya kaldığını hatırlatan Hammarberg, ayrıca gözaltında kötü muamele gördüklerine dair bir çok rapor olduğunu da ifade etti.
Türkiye’deki problem ifade özgürlüğündeki kısıtlamalarda düğümlendiğini belirten Hammarberg, TCK’nın 318 (eski 155.) maddesinin vicdani reddi destekleyen ve şiddet içermeyen söylemler aleyhine dava açmak için kullanıldığını yazdı.
Vicdani ret bir insan hakkıdır
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 2010’da Silahlı kuvvetler üyelerine insan hakları konusunda verilen tavsiyede, zorunlu askerliğin vicdani ret statüsünü kapsayan ve vicdani retçilere alternatif bir hizmette bulunma olanağı tanıyan bir şekilde uygulanması gerektiği vurgulandığını kaleme alan Hammarberg, Strasbourg mahkemesinden çıkan kararlarda da olduğu gibi mesajın gayet açık olduğunu düşünüyor; “Üye ülkeler askerliğe alternatif bir kamu hizmeti sunmalı ve bu ordunun kontrolünde veya cezalandırıcı süre ve yapıda olmamalı.”
