Eski tartışmalar yeniden gündeme geldiğinde, terimler eğilip bükülüp başka şekiller verilmeye çalışıldığında, aklımıza hep gene ne saklanmaya çalışılıyor sorusu gelir.
SSCB tartışma süreçlerinde buna dair yüzlerce makale vardı. Sovyetler Birliği, Afganistan’ı işgal ettiğinde bunun aslında ilerici ve devrimci bir tutum olduğunu anlatmak isteyen ‘sosyalist’ kesimler bu coğrafyada da türemişti.
Yıllar sonra konu yeniden bir işgal mevzusuna geliyor, TC’nin Kıbrıs’ı işgali… Gene teoriler havada uçuşmakta, TC’nin emperyalist olmadığı, emperyalizm taşeronu olduğu bu nedenle “Türkiye değil, ABD ve AB işgalci” olduğu söylenmekte…
Deniyor ki “Türkiye işgalci değil, işgalin bekçisidir.”
‘Kıbrıs’ın emperyalist işgali, TC hegemonyası’ tanımlamaları bizi nereye sürüklemekte?
Türkiye’nin sömürgecilik faaliyetlerini örten, nüfus taşımayı meşrulaştıran, olağanlaştıran bu düşünce üzerine konuşmak gerek.
2000 yılında basılan Ania Loomba’nın Ayrıntı’da çıkan Kolonyalizm, Postkolonyalizm eski bir kitap, bizim kuşak siyasete giren herkes en az bir kez okumuştur…
Loomba, daha kitabın başında, ilk cümlede (syf 18) diyor ki “kolonyalizm ve emperyalizm sıkılıkla birbiri yerine kullanılabilmektedir.”
Loomba, “kolonyalizm, başka insanların toprakları ve mallarının fethedilmesi ve denetlenmesi olarak tanımlanabilir” diyor… (syf19)
Ayni sayfada Loomba diyor ki “yeni topraklarda bir “topluluk oluşturma” süreci zorunlu olarak orada daha önce zaten bulunan toplulukları bozma ya da yeniden oluşturma süreci anlamına gelir ve ticaret, pazarlık, savaş, soykırım, köleleştirme ve isyanlar dâhil olmak üzere kapsamlı bir pratikler silsilesini içerir.”
Loomba “modern kolonyalizm fethettiği ülkelerde haraç, mal ve zenginlik toplamaktan daha fazlasını yaptı – fethettiği ülkelerin ekonomilerini yeniden yapılandırdı, kendi ekonomileriyle karmaşık ilişkiler içerisine soktu, böylelikle kolonileştirilmiş ülkeler ile kolonileştirilenler arasında insan ve doğa kaynakları akışı başladı” da demekte…
Loomba, “postkolonyal çalışmalar büyük ölçüde, melezlik, kreolleşme, mestizaje, arada kalmışlık, diyasporalar ve bilinç eşiği gibi sorunlarla ve kolonyalizmin neden olduğu fikirler ve kimliklerin hareketlilikleri ile geçirdikleri genetik değişimlerle uğraştı” (syf 198) diyerek aslında bugün Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşadığımız tartışmaların hiç de bize özgü olmadığını belirtiyor.
Macaulay’un ünlü sözünü aktaran Loomba “kan ve renk bakımından Kızılderili, ama beğeni, dünya görüşü, ahlak ve zeka bakımından İngiliz olan kişilerden oluşan bir sınıf yaratmayı amaçlayan kolonyal eğitim politikalarını “zihinsel ırk karışımı” olarak karakterize” edildiğini yazar (syf199)…
Bu alıntıları çoğaltmak mümkündür, bunların Kıbrıs’ın kuzeyi ile olan ilişkisini bulmak, bu tanımlamaların Kıbrıs’ın kuzeyini de anlattığını fark etmek zor değildir.
Buradan yola çıkarak başına post ve neo kelimelerini koyarak yani post-kolonyal ya da neo-kolonyal ilişkiler içinde veya hiç koymadan kolonyal veya sömürgeci ilişkiler içinde Türkiye’nin Kıbrıs’ın kuzeyini sömürgeleştirdiğini söylemek mümkündür.
Türkiye bu sömürgeleştirme işini elbette emperyalist ülkelerle istişare halinde, onların çıkarlarına hizmet edecek şekilde veya bizzat onların taşeronu olarak yapıyor olabilir. Ancak bu Türkiye’nin Kıbrıs’ın kuzeyini fethederek kolonlar taşıyarak sömürgeleştirdiğini ikinci plana itmez. Eğer birileri çıkıp Türkiye’ye Kıbrıs’ın kuzeyi ile ilgili emperyalizmin bekçiliği görevi verirse, işgalini yalnızca emperyalist çıkarlara bağlarsa, bu, Türkiye’nin sömürgeci, kolonyalist faaliyetlerini örtmeye yarayan bir teorik çaba olur…
Türkiye’nin kolonyalist tavrını örtünce nüfus taşıma işi iyice içinden çıkılmaz bir soruna bürünür. Kolonlara, yerleşiklere göçmen tanımı yapmak da bunun bir uzantısıdır. Bu teorik çaba ile Türkiye’nin kolonyalist faaliyetleri bir kez daha örtülmeye çalışılır. Hızını alamayıp Türkiye’nin buradaki ekonomik yaptırımlarını neo-liberal uygulamalara indirgemek de bu çabanın uzantısıdır.
Kıbrıs’ta yazı yazmak zordur, çünkü geçmiş yazılanlar hep unutulur bu nedenle iki not yazmak için parantezler açmakta yarar vardır.
İlk parantez, Latin Amerika’ya, dünyanın başka yerlerine giden beyaz, Avrupalı yerleşikler, yüzlerce yıldır orda olmalarına rağmen göçmen değildirler. Latin Amerika’daki yerli halkların temsilcilerinin iktidara gelişi, Güney Afrika’da beyaz apartheid rejimine karşı mücadele oraya taşınan kolonların oluşturduğu, koruduğu, sürdürdüğü rejime karşı verilen sömürge karşıtı mücadelelerdi. Oraya taşınanlara kimse göçmen deyip bu sömürge artığı rejimlerin siyasal olarak devam etmesini savunmadı. Çünkü sömürgeciler taşıdıkları kolonlara imtiyazlar sağlayarak, onların rejimin bekçisi olmasını sağlamışlardı. Göçmenlerin ise siyasi bir aktör olmadığını, ekonomik, sosyo-ekonomik gerekçelerle göç ettiği, göç ederek onları taşıyan başka bir gücün, militarist, ekonomik gücün olmadığını görmek önemlidir.
İkinci parantez, Türkiye’den Kıbrıs’ın kuzeyinde nüfus akışı daha önce de yazdık, 3 kısma ayrılabilir. İlk evresi 1975-1980 arasında fethedilen topraklara yerleştirilen yani sömürgeciliklere direk bağlantısı olan nüfus hareketidir. İkinci evre ise 1980-2000 arasında siyasal ve ekonomik yapının kontrolü ve dönüştürülmesi için adaya gelişe teşvik edilenler yani sömürgecilik süreci ile dolaylı bağlantısı olan nüfus hareketidir… 2000’den günümüze olan evre ise ekonomik göçtür… Bu nedenle Türkiye’den Kıbrıs’a nüfus hareketini konuşurken, bu aşamaları göz önüne alarak konuştuğumuzun hatırlanılmasında yarar vardır.
Bir kez daha vurgulamakta yarar var, akılda tutmamız gereken şey kolonyalizm, başka insanların toprakları ve mallarının fethedilmesi ve denetlenmesidir. Bu açından bakınca, TC’nin ekonomik paketleri basit bir ekonomik yaptırım, neo-liberalizmin yaygınlaştırılması değildir. Elbette, Türkiye’deki neo-liberal politikaların doğallığında burada da uygulanması olacaktır. Sömürücü ülke, sömürgesine anakaradaki ekonomik uygulamaları taşır.
TC’nin kendi ülkesinde de uyguladığı bu neo-liberal politikalara karşı bu coğrafyada da direnmek elbette çok önemlidir ama mücadele yalnız bu olursa bizi basit bir ekonomik mücadele hattına sürükleyecek, kolonyal ilişkileri bir kez daha örten bir perde görevi yapacaktır.
TC’nin dayattığı sosyo-ekonomik paketleri, nüfus taşımayı kolonyalist, sömürgeci politikalarının parçası olarak gördüğümüzde doğru zeminde mücadele olanağı bulacağız.
Ancak bugünün çağında doğru zemin, ulusalcı bir sömürge karşıtı mücadele değil, insanı merkezine alan, enternasyonalist, anti-kapitalist, anti-emperyalist bir sömürge karşıtı mücadele hattını örmektir.
