Yerel yönetim yeter mi? Ne diye bu gadar üstüne gidildi? neçin “iktidarın” peşinde değilsiniz — yani genel seçimlerin (*)? vs vs.
Birincisi “Bu Memleket Bizim” derkan tabii ki iktidarın peşindeyig. Ama halk olarak.
Ïkincisi yetmez ama yararlıdır.
Burda benim yazma amacım bu konuda uzun uzun ahgam kesmeg değil.
Hiç küçük bir değişiklik, başarı sizi memnun etti mi? Ne bileyim, konuya yakın olsun diye, evdeki eski plastikleri recycle yapacak ya da tekrar kullanacak bir yöntem bulmak. Ya da bir yere küçük bir güneş enerjisi paneli asmak ve biraz elektrik üretmek. Beni defalarca etti.
Philadelphia’da geçirdiğim son yıllarda tarihçesini basitleştirip “yaşlanmış hippielerin” yerleştiği bir mahallede galdık. Sokağa çıktığim ilk günlerde dikkatimi ceken insanlarin mutlu görünmeleri, birbirlerine selam vermeleriydi ki Philly gibi büyük Amerikan şehirlerinde bunu görmek kolay değil.
Mahallenin tarihi ve durumu çok ilginçdi. Mesela bizim bir katını kiraladığimız yer bir saray yavrusuydu. Philly’nin bir dev olduğu yıllarda şehrin kötü havasından kaçan zenginlerin konaklarının olduğu bölge. Yalniz atlar ve at arabaları için yapilan evcik, içine 2 modern araba sığdıktan sonra bir stüdyo ev yapacak kadar yer kalırdı ve 19.yy da kendi ısıtması vardı , durumu anlatmaya yeter. Neyse, buralari terk edildiler endüstriyel Philly yok olunca. Önce fakir Afrikalı Amerikanlar yerleşti civara. Sonra 60larda, 70lerde Civil Rights Movement’den filan çıkan “yaşlanmaya yüz tutmuş Hippieler” gelip yerleştiler. Yiyecek koperatifleri, koperatif okullar, evrensel (“Universalist”) kiliseler, Sinagoglar, Hindu tapınakları vs kuruldu. Bu konakları alıp bahçelerinde sebze, meyve yetişdirmeye, sanat yapmaya vs başladılar.
Bizim kaldığımız konak ev sahibi aile (3 kişi) arti iki tane da kiralayan aile kalıyordu. Evin her tarafi ev sahibinin, Paul’un babasının resimleriyle doluydu (**). Ne tür sahsiyetlerden bahsettigimi anlamak için. S. L. Shane, anarşist komunlerinde yaşamış, Paul dediğine gore Emma Goldman’la arkadaş olmuş bir karakter. Paul ve kardeşi Joanne ise gece yemeklerinde bir birbirleriynen atışırken “bende civil rights movementdeydim!” diye bağrışırlar. Umarım bir imaj oluşdu kafanızda.
Konuynan ne ilgisi var bunların? Ben YKP’nin belediye seçimleri ile ilgili söylediklerini, ortaya çıkıp seçime katılmasını o mahallede azda olsa gördüklerime benzedirim (***).
Eve taşındık. Paul ile Ana’nın kaldıkları bölümün içinden geçip girip çıkmamız gerekirdi. Paul homur homur edip bir sürü kural anlattı sonra Ana bunlari daha anlaşılır olarak tekrar anlattı. Çattık dedim. Ne bileyim ki bir kaç hafta içinde bu kurallar, daha doğrusu evin adetlerini çok sevecegdim ve mahallenin ruhunun parçası olduğunu göreceydim.
Mesela….
Philly’de kompost/gübreleme yok. Evin bahçasında büyük bir yığın var organik artıkları oraya götürüp atarıg ve üstüne küreknan bir toprak atarık. Bunlar yığılıp ısınırlar ve gübre olurlar. Mevsimi gelince evin bahcasına — domadez, çiçek vs yetıştirılen bahçasına — yayarlar. Bir önceki yazımda Castelldefels belediyesi toplar dediydim ya. Bunun gendi evinde olanı.
Sonra 4-5 ayrı recycle dagılımı var. En ilginci o zamanlar şehrin toplamadığı bir kısım kartonlar vs. Bunları toplayıp ayda bir defa mahallede bir okulun sahasına gönüllü gelen koperatifçilerin olduğu yere arabanın içine yığip götürürdük. Bu da 3-4 ayrı yiğın halinde. Mesela yumurta kutuları basga, kahverengi kartonlar başga. Koperatif bunlari recycle yapacak özel yerlernan anlaşıp kamyon getirir ve toplardı. Piller vs içinda aynı şey. Küçük bir şeyden mutlu olmak.
Yemek koperatifi bu bahsettiğim ama bir sürü sosyal, ekolojik konuya da karışdı. Yani neydi? Önce daha çok sosyal bilinci olan, çevre dostu, yerel vs ürünlerin alınıp satılabileceği, çalısanların ve alışveriş yapanların ortak olduğu bir koperatif. Sonra, mesela benim da aktif üyesi olduğum çevre komitesiyle bu tür recycle işlerini ayarlayan, yeyeceklerin nerden nasıl geldiğine bakan, paketleme de kullanılan harcamayı düşürtmeye çalışan, bisiklet kullanımıni kolaylaştırmaya çalışan mini-bir yerel organizasyon. Kapıları herkese açık, eğer üye olursan gidip çalışman gerekli — bu çevre komitesinde hammaliye yapmaktan, dügganı temizlemeye gadar değişebilir. Her gittiğimde gülümseyerek ayrıldığım, Ïspanya da özlediğim bir yer.
Koperatifin bir da tarım komitesi var. Ne yapar bunlar? Bunlar diğer yazımda bahsettiğim şehrin göbeğinde tarım yapanların daha organize olmuşu. Büyükçe bir alanda Philadelphia’nin sınırlarında çiftlik çalıştırırlar. Arıcılikdan, sebzeciliğe, meyveciliğe bin bir şey yetişdirirler. Ve bu da koperatifden alışveriş yapanların, gönüllülerin işlettiği bir çiftlik. Amerikada 10 küsür yıldan sonra ilk defa maydanozun, domadezin kokusu eve vurmaya başladıydı kesince. Ziyaret ettiğimizde gabak çiçeği sezonuydu. Biz bunlari toplayıp dolma yaparık deyince sevindilerdi. Düşünürlerdi onlarda koperatifde satılsın. Evin bir güzelligi da gendimiz yetişdirirdig.
Ve bir da okullar, kreşler vs. Çoluk çocuk yokdu o zamanlar. Onlara gitmedik. Ama koperatif okullar — veliler ile öğretmenler VE öğrenciler bir arada yönetirler –, koperatif kreşler vs vs.
Neysa, biraz kokusu çıksın diye yazdım uzadmaya gereg yog.
Bunlari bir mahallenin insanlarının yaptığı şeyler. Oranın yerel yönetiminde da etkileri vardı ve yararı oldu tabii — bütün Philadelphia değil –. Ama düşünün Lefkoşa gibi büyük bir kasabayı bu tür şeyleri hayal edebilen, gerçekleştirmek için didinmeye hazır insanların yönettiğini.
Işde bu bir çoğumuzu mutlu edecek, gülümsememizi sağlaycak, ekolojimize, sosyo-ekonomik dengenin düzelmesine, günlük hayatın problemlerine bir rahatlama getirecek bir neden. Yetmez mi?
(*) Bu sorunun absürd olduğu işgal altında, sahte bir devletin, sahte bir iktidarından bahsettiğimizden belli ancak gene da soran çok. Ïlk dediklerime inanmayanlar neysa ama öbürlerine “homurhomur homur” denir.
(**) S. L. Shane’in wikipedia sayfasi:
https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Lewis_Shane
Philadelphia Inquirer’in Paul ve Joanne ile konuşması ve eve ziyareti ile ilgili haber:
(***) Bir işkolik olarak hiçbir zaman istediğim kadar mahalleye karışamadım.
Samuel Lewis Shane – Wikipedia, the free encyclopedia
