Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi yayınladığı bildiri ile yarın meclise gidilmesi çağrısı yaptı. Açıklama şöyle:
GENE MECLİSTEYİZ!
Yarın (Pazartesi) mecliste bir kez daha Askerlik Yasası’nın bazı maddelerinin değiştirilmesi yönündeki bir yasa tasarısı oylanacak…
Bu değişiklikler içinde vicdani ret hakkının tanınmasına yönelik değişiklik yoktu ancak geçen hafta yapılan değişiklikle yeni bazı öneriler eklenmesi gündeme gelmiş ve bunların da değerlendirilmesi için oturama ara verilmişti.
Mevcut öneriyi değerlendirmek için vicdani ret hakkını tanımayan istisnai ülkeler için Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin, 27 Eylül 2013 tarihinde onaylanan 24/17 kararını ilgili bölümlerini yeniden hatırlatırız…
- Sayısı giderek artan birçok Devletin sadece zorunlu askerlik hizmetine değil gönüllü askerlik hizmetine de vicdani ret hakkını tanıdığını göz önünde bulundurur ve Devletleri askerlik hizmeti öncesi, askerlik hizmeti sırasında ve askerlik hizmetinden sonra yapılacak vicdani ret başvurularını kabul etmeleri yönünde teşvik eder;
- Böylesi mekanizmaları olmayan Devletlerin, askerlik hizmetine vicdani rettin vaka bazında gerçekliğinin belirlenmesiyle ilgili bağımsız ve tarafsız karar verme mekanizmaları kurmaya yönelik çağrıda bulunur ve bunu yaparken, belli başlı inançların özü temeline vicdani retçiler arasında ayrım yapmama zorunluluğunu hesaba katar.
- Zorunlu askerlik hizmetinin bulunduğu Devletleri, vicdani retçilere, vicdani ret sebeplerine uygun, askeri olmayan, kamusal yarar için ve cezalandırıcı olmayan çeşitli alternatif sivil hizmet seçenekleri sunma yönünde ısrarla teşvik eder.
- Vicdani retçilerin hizmet şartları ve ekonomik, sosyal, kültürel, medeni ve siyasi haklarıyla alakalı olarak Devletlerin, gerek yasal olarak gerek uygulamada, vicdani retçilere karşı ayrım yapmaması gerektiğinin vurgular.”
Bu koşullarda Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin da önerdiği çerçevede “vicdani ret konusunda ne yapılabilir?” sorusu akla geliyor… Bunun yanıtı elbette vicdani ret hakkını düzenleyen Askerlik Yasasından bağımsız yeni bir yasa yapmaktır. Bu sürece giderken de güncel durumda yapılabilecek geçici düzenlemeler de olabilir.
Bugün ne yapılabilir?
Anayasa Mahkemesi’nin vicdani ret konusundaki kararında (D.2/2013 – 13/2011)
“Ülkemizde, Askerlik Ödevi, Anayasa’nın 74. maddesinde öngörülmüş, kanun koyucu tarafından da konu 59/2000 sayılı Askerlik Yasası’nda düzenlenmiştir. Anayasa’nın 74(1) maddesine göre “silahlı kuvvetlerde yurt ödevi, her yurttaşın hakkı ve kutsal ödevidir”; buna uygun olarak 59/2000 sayılı Askerlik Yasası’nın 4. maddesi de yurttaş olan her kişinin askerlik ödevini yapmakla yükümlü olduğunu ifade etmektedir. Polis ile ilgili bir düzenleme dışında, sadece Sağlık Yeteneği Tüzüğü’ne göre aklen veya bedenen askerliğe elverişli olmayanlar askerlikten muaf tutulur. Ne 59/2000 sayılı Askerlik Yasası’nda ne de başka bir yasada inançları askerlik hizmeti ile çatışanların, askerlik hizmetinden muaf tutulmalarına açık bir düzenleme vardır.”
Dikkatli bakıldığını Anayasa Mahkeme kararı da, Askeri Yargıtay kararı da benzer maddeyi, Askerlik Yasası’nın “Askerlikten Muafiyet” yanbaşlıklı 8’nci maddesini işaret etmektedir.
Bu koşullarda Pazartesi günü Askerlik (değişiklik) Yasası görüşmesi sırasında Anayasa Mahkemesi ve Askeri Yargıtay kararlarında anılan vicdani ret hakkının tanınması konusunda Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin önerdiği gibi bir düzenlemenin yapılabilmesi için “Askerlikten Muafiyet” yanbaşlıklı Esas Yasanın 8’nci maddesine (3)’üncü fıkra eklenmesi yönünde değişiklik önergesini sunulabilir.
Eklenecek 3. Fıkra da şu şekilde olabilir:
“(3) Askerlik çağına gelmiş olup, ancak kendisini vicdani retçi olarak tanımlayan, ahlaki, vicdani, siyasi, dini ya da benzer gerekçelerle askerlik yapmak istemeyenler, bu durumlarını bağlı oldukları Askerlik Şubesine bildirmeleri ve açıklamaları halinde askere alma işlemine ve askerlik hizmetine tabi tutulamazlar ve bu tutumlarından dolayı haklarında soruşturma açılamaz, ceza verilemez, ekonomik, toplumsal, kültürel, medeni ya da politik hakları açısından herhangi bir ayrımcılığa maruz bırakılamazlar.
Vicdani ret hakkından muvazzaflık hizmetini sürdürmekte olan er, erbaş ve yedek subaylar ile yedekler de yararlanır.
Savaş ve benzeri hiçbir olağanüstü hal gerekçesi ile bu hakkın kullanımı sınırlandırılamaz.
Vicdani retçi olduğunu açıklayanlara tabi oldukları askerlik süresi kadar sürede yaşları, öğrenim durumları, mesleki beceri ve yetenekleri dikkate alınarak ikamet ettikleri şehirlerde, hizmet koşulları bakımından herhangi bir ayrımcılığa uğramadan ve cezalandırıcı nitelikte olmayan kamu hizmeti gördürülür.
Muvazzaflık hizmetini sürdürürken vicdani retçi olduğunu açıklayanlara hizmet sürelerinin kalan kısmında yukarıdaki paragrafta belirtilen koşul ve niteliklerde kamu hizmeti gördürülür. Vicdani retçi olduğunu açıklayan yedekler için ise yedeklik hali son bulur.
Kendisini vicdani retçi olarak tanımlayan, ahlaki, vicdani, siyasi, dini ya da benzer gerekçelerle askerlik yapmak istemeyenler için mahkeme kararıyla veya bu yasa uyarınca çıkarılan bir tüzükle oluşturulacak sivil kurum tarafından vicdani retçi olarak tanınanlar askerlik mükellefiyetini yerine getirmiş sayılırlar. Askerlik hizmeti yerine alternatif hizmet öngörülebilir. Bununla ilgili kurallar tüzükle düzenlenir.”
Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi, daha önce de belirttiğimiz gibi bağımsız sivil bir yasa yapılmasını tercih ederken, bugüne dair sorunlar aşılması için iyi niyetle böylesi bir değişikliği desteklemektedir.
Bu koşullar altında Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi, yarın (3 Kasım, Pazartesi) saat 10’da süreci takip etmek için mecliste olacak, tüm anti-militaristleri katılmaya çağırırız…
Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi
