Yazıyı yazarken artık ABD seçimlerinin son gününe gelmekteydim. Pazartesi gecesi makalemi yazıyorum. Salı ABD halkı sandığa gidecek. Daha öncdden posta yoluyla da oy kulanıldığı için, Salı son gün olarak denilse, doğru olacak gibime geliyor. Şimdiden, daha posta yoluyla gönderilen oylara bakacak olursak, öteki seçimlere göre kat kat daha fazladır. Elbet, pandeminin de etkisi olsa da yine de önemli katılım sinyali verdiğine inanıyorum. Zaten, şimdiden alışılmış seçimleri deyil de resmen krizlerin ABD koşullarına tanık oluyoruz. Hat ta alışılmamış kuşkular dahi olası şekilde şüpelerle beklenme normaliği dahi oluştu. Hiç alışılmayan Amerikan seçimleri sonrası gelişmeler konuşuluyor. Seçimlerin kabul edip edilmemesi dahi tartışıldı. Sokakta protesto ve olayların olası olduğu da konuşuluyor. Konuşmayı bir yana brakın, başkent te bazı dükanların tahta ile vitrinleri örtüğü haberleri de geliyor. Tabi, bazı eyaletlerde silah satışı artışı olduğu bilgileri de arada sıkıştırılıyor. Belli olan, ben bildim bileli, ilk defa bu denli ABD seçim dönemine tanık olmaktayım.****
Amerikada seçimler sonlanıyuor. Sonuçların normal şekilde alınıp biteceği üzerinden dyeişik çelişen görüşler var. Zaten, bunu tetikleyen bizat başkan Trumptur. Seçimleri dahi tanımayacağını söyledi! Üstelik, sorun çıkarma adına da hamleler yaptı. Örneğin, yurttaşların oyla postayı kulanmalarına karşı çıktı. Hilelerin olacağını vurguladı. Tutmayınca da Posta dayresine yapması gereken bazı katgıları da yapmayarak, sorun kuşkusunu artırmaya yöneldi. Benzer nice gelişmeler peşpeşe geldi. Elbet, salt seçim deyil, süper güç adıyla anılan, özendirilecek hayali ülke konumuna sokulan ABD, son dönemde öyle olup olmadığı sorularını direk sokaklarla çelişkiden çelişkiye soktu. Zaten, bence pek konuşturulmayan önemli gerçek, sokak protestoları, muhalefet tepkileri ile gösterilen aday profilerin çok çelişkili olmasıdır. Hadi, Trumpun sistemin malum adayı diyelim: Baydının Trumpa karşı oluşan muhalefetle siyasal ortaklıklarının pek olmadığı, silik olduğu veya prokramların ve sorunların çakışmadığı görüşler oldukça fazladır.
Ben bu yazıda,daha çok seçim sonuçları tahmini yapmayacam. Zaten, belki bazılarınız yazımı okurken, ilk sonuç haberlerini de alacaksınız. Bazı gelişmelere de tanık olacaksınız. Bundandır ki düşüncem: bazı Amerikan taplosundan seçtiklerimle, sizin yorumlarınıza katgı yapacak can alıcı bilgileri verecem. Sonuçlara bakarken, okursanız, bazı gözden kaçırılan doğruları da yakalayıp, daha gerçekçi konuşma yardımcınız olmayı deneyecem.
Amerika bu seçimlere girerken, daha önceki bildik seçimlerden çok farklı koşullarla giriyor. Sadece ekonomik finansman kriziyle deyil, üstelik mükemmel diye pazarladığı sağlık sektörünün de çöküşüyle birlikte bu ortama girdi. Korona krizi Amerikan sağlık “muhteşemliğinin” yoksular düzeyindeki iflası kadar, kocaman süper güç ABD salgını hem yönetemedi, hem de kayıplarda lider oldu. Trump bu durumla alay etti. Krizleri çözemezken, hegemonya mücadelesinde de gerileme yaşandı. Artık ABD hem ekonomi hem de siyaset de tek süper güç deyildir. Üstelik mütefikelriyle de sorunlar yaşıyor. Dahası, güçlü ABD devlet kurumlarında dahi sorunlar normal halle geldi. Yapılan birçok anlaşmadan çekildi. İklim ve benzer nükler anlaşmalardan tek yanlı çekildi. Otoriter liderlikle faşist girişimlere girişti. Ülkedeki ırkçı bakış sokakta tepkilerle karşılık buldu.
Trump yine de sistemi iyi kulanıyor. Medyanın önemli kesimi, tüm saldırılarına rağmen, sermaye desteği nedeniyle yanında. Ggericilikle yeni içe yönelme politikasını tuturduğu kesimler vardır. Kişilik olarak herkesle kavgaya hazır gibidir. U dönüşleri de boldur. Yalnız unutmayalım, Trumpu Cuhuriyetciler destekleyip yeniden aday gösterdi. Önemli başta askeri büyük tekeler Trumpu destekliyor. Üstelik, Demokratlar seçtikleri Baydın la Trumpa önemli fırsat yaratılar. Nitekim, Baydın daha aday olurken, önemli geçmiş gerçeği ile savunduğu görüşler bakımından net seçenek hala olamadı. Nitekim, Demokratlar insanları sandığa çekmekte Trumpun yanlışları ve seçildiği haldeki gelecek tehlikelere işaret ederek, bu oy artışına yöneldiler.
Amerika seçime gidiyor. Sıradan ülke dyeildir. Tüm hegemonya sorunlarına rağmen hala sistemin en güçlü süper gücüdür. Alacağı tavırlar dünyada net etkileri olur. Üstelik tam da sistem ekonomik, kültürel, uygarlık ve ekolojik krizlerle de boğuşup seçenek bulamadığı koşullarda seçim gerçekleşiyor. Belirli insanlarda seçeneksizlik nedeniyle duyulan liderlik duygularına da Trump gibiler kolayca hitap eder. Sanılmasın ki sadece Trump tekildir. Brezilya, Hindistan, Türkiye, Rusya, İngiltere ve nice ülkede Trump tipleri lider olarak devletin başında duruyor. Benzer politikalar da uygulayarak seçiliyorlar. Bu gibi gerçekler başka gerçekleri de haykırır: ABD Trump gerçeğine karşın muhalif Demokratların da önceki seçimde Şahin Klintonu ve şimdi de silik Baydını aday göstermesi, sınıfsal olarak sermayenin de siyasal tıkanış koşulunun itirafıdır.
Bu arada ekleyelim: aslında iki adaylı seçim deyildir. Örneğin sosyalist eksenli iki aday daha var. Amerikan seçim sistemi bize bu durumu dahi gizletecek yansıyış gerçekleştirmektedir. Bunu da not edelim. Sadece ikili denip tartışma da bu eksende yapılması da tesadüf deyildir. Yine de belli ki yaşanan krizler, oluşan tepkiler ile gösterilen siyasal adaylar, sonuçta tepki ile siyasal seçenek paradoksunun işaretidir. Sokak öfkesi ile Baydın buluşması olamadığı içindir ki Demokratlar ısrarla “ikinci defa Trump kazanırsa” korkusuna oynuyor. Aynisi Türkiyede CHP Erdoğan karşısında yapmıyor mu?
Seçime saatler kaldı. Belki siz okurken sonuçları alacaksınız. Öyle bir kağos oluşturuldu ki alışılmış Amerikanın çok ötesindedir. İkinbinde Algorun elinden oy saydırtılmayarak alınan başkanlıkta dahi Buşa karşı oluşmadı. Alışılmamış dönemin alışılmamış liderlik seçimini de yaşıyoruz. Sokağa paramiliterlerin çıkıp saymama durumu dahi normalmış gibi konuşuluyor. Bunlar, dünyanın nereye geldiğinin işaretidir. Kapitalizmin aşmazı ve otoriterleşerek yeni faşist dalganın yükseltilme hamleleridir. Belirsizlik de krizlerde fırsatlaşır. Baydının ise hasta olduğu ve siliklik probagandası kısgacında karşılık buldu. Demokratların Sol aday seçmeyip sağın oyunu alma hesabı bakalım karşılığı olacak mı. Bir son not. Oy fazlası deyil eyalet ikinci seçmen sayısı sonucu belirleyecek. Budandır ki birkaç küçük eylaletlerde faaliyet yoğunlaştı. Ama en korkuncu, Amerikada dahi seçimlerin sayılıp sayılmaması veya nasıl engeler konulur konumuna gelmesinin de itiraflarıyla dolu son günelrden geçmekte olduğumuzdur. Bakalım yarın nasıl bir ABD ile karşılaşacağız. Bunu biraz da sonuçlara erteleyelim.
