Kuzey Kıbrısta Mali sen açıklaması orman yangın gibi görünüp, aslında cep telefon ışığı olma ikileminde yaşandı. İki günü dahi doldurmayan önemli bir eylem haberiydi. Salı gecesine doğru Mali sen adıyla bir açıklama yapılır. İki günlük hat ta üç gün olacak grev yapılacağını belirtir. Maaşların ve öteki ödemelerin de yapılmayacağını da ekler. Bunun anlamı, devlet çalışanlarının ödenmeyecek oluşu ile mütahitlerin başta olmak üzere alacalıkların da verilmeyeceğinin “müjdesi” gibiydi. Hemen konu anlaşılmadan tepkiler uçuştu. Hele de çalışana saldırma beklentisi içinde olanlar, sendikaları yıkama yarışındaki takkeci gazeteci gibiler, kelimeleri döktürdüler. Zamanlı zamansız sorgulara giriştiler. Değişik tepkiler gelişti. Kimisi maaşını alamamaktan dert yanmaya başlarken, kimisi de bunun danışıklı dövüş olup olmadığı merakıyla sorgulamaya önem veriyordu. Çünkü, sendikaların greve gidecek hareketinin tam başladığı dönemde bu açıklama geldi. Buna karşın Mali Sen bu platforumda dahi yoktu. Nereden çıktı bu eylem sorgusu beraberinde değişik görüşleri de artırıyordu. Bir de pek duymadıkları Mali sen üzerinden oldukça tahmini görüşler de kişisel veya zümbresel şekilde yoğunlaştı.
Salı ikindini bonba gibi bir açıklama geldi. Mali sen hem yaklaşık 3 günlük grev ilan ediyor ve devletin yapması gereken tüm ödemeleri de yapılmayacağını belirtiyordu. Böylesi açıklamanın elbet karşılığı da olacaktı. Öyle de oldu. Öyle oldu ki tahminlerin biri bin liraya fiyatlanacak derecelere çıktı. Çarşanba sabahı ise gelen tepkilerden de olacak ki ödemelerin yapılacağını bu defa ayni sendika açıklıyordu. Gün biraz güneşi yükseltirken de eylemden vazgeçildiği ve istenilen hedefe ulaşıldığı açıklaması geldi. Yangın gibi görüntü telefon ışığı olduğu anlaşılınca da bu söndürüldü. Böylesi bir kısa dönemlik travma yaşatıldı. Kimisi, bunun danışmalı olduğunu ve para olmadığı için zaman kazanılması amacıyla eylem kararı alındığı inancını belirtiyordu. Başka birileri de hala sendika para ilişkisiyle açıklamayla alakasız başka düşüncelerle konuyu yorumladılar. Ama bir meraktır da başladı: Mali Sen kimdir? Buna da ilginç yanıtlar verildi. Fakat, görüldü ki adı duyulmayan sendika dahi yapacağı eylemlerle daha başlamadan önemli ses getirdiği de tartışılmazdır. Maaşın ve devletden alınacak başka para kaynakları oldukça hala etki yapacak derecede önemlidir. Hele de zamların bol enerjinin kesilen ve zamla artırılan fiyat kağosunda beklenti önemlidir. Fakat, Mali Seni örneğin Cuma günü yapılacak birçok sendikanın katıldığı eylemde de yok olması tesadüf olmaması gerekir.
Yukarda belirtiğim gibi dalga kısa zamanlı olsa da Mali sen konusunda sorular hala sorulmaya devam ediliyor. Aslında genel sendikal gelişmeleri ve koltukçuların aldığı kararları yeniden hayal edersek, bunun da tesadüf olmadığını anlarız. Dahası, bu tip sendikacılıkla bir yandan istenildiği gibi kulanılan, öteki yanda sendikal hareketlerin parçalanması amaçlı ikili egemen siyasal hedef olduğu net di. Nitekim, Mali senin hem de etkili eylem koyup tepki gösterirken, önemli kamuoyu bunun danışıklı olduğu anlayışı boşuna değil. Bunu yeniden kamuoyu göstergesiyle de yaşadık.
Daha iyi anlama adına bazı süreçelri hatırlatalım. K. Kıbrısta daha fiylen ikiye ayrılan dönemden hızlandırılan bir gerçek vardı: önemli kuruluşların partili olmasına önem veriliyordu. Memur ve Öğretmen sendikalarını önce ele geçirme, sonra parçalayarak etkisiz kılma baskılarını hep gerçekleştirdiler.Memur sendikalarında bunu başarırken, öteki sendikalarda da yine ayrı sendika kurmaları pek başarılı olmadı. İşçi sendikasında ise TÜRKSEN de olduğu gibi yönetimi muhalif görüşler ele geçirince bir gecede ayrı sendika kurdurtup, işçileri ona kanalize etiler. Burada en önemli silah avantalar vermek, baskılar kurmak ve birçok hırsızlık, yolsuzlukları kapatma davranışlarıyla gerçekleştirdiler. Bir başka adım da maliye dayrelerinde başlatıldı. Sağıkta da denemeye geçirdiler. Her bölüme ayrı sendika kurdurtma hamlesiydi. Nitekim, konumuz olan Mali sen etki dayresi Hazine Muhasebede Soner Yalçın önce çalışanları Kamu sene kaydırırken, önemli avantalar veriyordu. Lise Liseli kesimi ünüversite baremine oturtu. Buna benzer birçok dengeleri bozan kurumsallaşma yaptırdı. Daha sonra, ek mesayi ve başka haklarla da dayreği öteki dayrelerdeki çalışanlardan farklı haklar konumuna getirdi. Bu farklılaşma daha sonra, bunları dar dayresel geliştirme adına dayre sendikası oluşturuldu. Hizine sen böyle doğdu. Sonradan adı Mali sen olarak değiştirildi. Buna benzer birçok dayre kendi sendikasını kurdurtu. Hat ta sağlıkta olduğu gibi birçok sendika oluştu. Çalışanların hem genel hakları hem de dayresel konumları eşitsizleştirilerek ortak paydada buluşmaları da engelendi.
Mali sen bu gelişmelerin ürünüdür. Benzer başka sendikalar da vardır. Bu sendikalar dayresel olunca, istenildiği zaman da kontrol edilme olanaklarını da artırıyor. Sendikal bilincin dahi olmadığı, ama ek mesayiden öteki avantaların yaygınlaştığı bir kazanç hanesi oluştu. Bunlar geneldeki memur işçi ekseninden tutun bir dayredeki değişik mesleki farklara dek gelindi. Öyle gelindi ki avantaların artırırarak,f arklılıkların derinleştirilerek, bunları konuşturtmayarak resmen avantalı hantal ama rantiye dağıtan bir yönetim birokrasisi oluşturuldu.
Boşuna emeklilerin bazı alanlarda tahsisat aldığı haberini zaman zaman yazmıorum. Devletde çalışan işçilerin, özellikle yandaş kesime sürekli ek mesayi yazdırmanın ötesinde de avantalar veriliyor. Nitekim, yapılan toplu sözleşme ile sürekli ek mesayi yaptırtılan işçilere ek mesayninin önemli kısmı maaşa eklenip emeklilikten saydırtılmaktadır. Herhalde bunların en başta makamcı şöferi, odacı ve yandaş delegeli kişilerin olduğu tahmininin yanlış olmadığı da kesin. Bazı yüksek maaşları gizleme adına da tahsisat verilğip bunu emekliliğe saydırtma da başka bir ince rant olayıdır. Son Sayıştay yasasındaki ayarda da üst sayıştay yetkilisinin maaşları yükseltip emekliliklrine de tahsist konması da bunun önemli kurumsal rüşvetlerinin belgesi olarak K. Kıbrıs maliyesine eklenmektedir.
Mali sen sendikası gibi yapıların da artık ne olduğu sorusuna herhalde biraz kafa karıştırrak yanıt verdim. Boşuna değil hiç duyulmazken, irden grevle maaşı ödememe olunca, bu tahminlerin ortaya çıkışı tesadüf olamaz. Üstelik her açıklamada sendikacılık konusundaki zayıflık ve çelişkiler de ortada kabarmaya başladı. Bu çarpıklıklar, neden çalışanlardaki ortak davranamamanın, sorunalra önem verilmemesinin nedenlerini aydınlatıyor. Rant avanta ve yolsulzluktan rüşvete göz yumanın sonucu, yandaşlıkla mevkielri kapma sonucu sorun çözmenin de imkansızlığı kanıtlanıyor. Sömürgesel yapıların,anti demokratik örgütlenmelerin rantla rüşvetle etkisileşip yandaşlaşması da bu yolsuzluk ortamında kurumsallaşması kaçınılmazdır. Demokratik mücadele de cılız olup çoğu defa avantaya hedeflendirilmektedir.
