Cumartesi günü Türkmenistanda başkanlık seçimleri yapıldı. Şimdiden kazanan açıklanmasa da net. Babanın oğlu yine Muhaamedof yeni Türkmenistan lideri olarak göreve gelecek. Başka açıdan, babanın başkan ve oğulun da başkan yardımcısı olduğu yönetim modelinde oğuln babanın yerine gelecek. Dahası, Gurban Muhamedof kısa zaman önce başkanlığı brakacağını açıkladı. Bunlar hep birçoğumuza göre anormal olabilir. Ama, Türkmenistan ölçeğinde normal. Peki aday yokmuydu derseniz, 8 adayın olduğu ama liderlik veya muhalefetin varlığı ile yükselen görüşlerin temsilcileri olmadığı da kesin. Fakat, seçimleri izleyen bazı gazeteciler, kadınların yerel giyimleri, erkeklerin de katlı grevatlı sandığa girişlerine tanık oldukları bilgileri de geliyor.
Böyle bir seçim başka yerde olsa pek de alıp yazma niyetim olmazdı. Ancak, biz kendimizle ölesine başkalaştık ve gerçeklerden uzaklaştık ki buraya epey sayıda gelip çalışan okuyan insanın olduğu ülkeler konusunda nerede ise hiç bilgi edinmek istemediğimiz de kesin. En acısı, çoğu kesim ilgili insanları rant, emek sömürmek ve kadınları da seks köleliklerinden beter kulanma uygulamaları da yapılmaktadır. Bunlar gayet normal şekilde görülmektedir. Ama,bu insanların neden buraya geldikleri, geldikleri ülkenin koşulları, buraya etkilerini hiç yazıp çizmiyorlar. Sadece çıkarılan yasalarda dahi onlara en basit hakları dahi vermemeği biliyorlar. Ülkenin alt ezilen kesimi olurken, onların geldikleri ülke nedeniyle kültürel düşüncelerine hiç de önem verildiği söylenemez.****
Bu ülkelerden birisi de Türkmenistandır. Mutlaka herkes şu veya bu şekilde birçok Türkmenistanlı tanıklaştığı normal hayata sahiptir. Ama, bu insanların neden geldiğini kimse pek de ilgilenmek niyetinde değildir. Türkmenistandann gelen çok önemli sayıdaki insanın kadın olduğu, bunların da binlerce ifade edildiği de kesindir. Net sayı ise net değildir. Zaten K. Kıbrısta nifus veya yaşayan konusunda sayı bilinmeme gerçeği hep vardır ve var olacak gibidir. Türkmenistan kadınlarının temizlikten sağlığa, bakıcılıktan öteki sağlık işlerinde kulanıldığı veya çalıştığı izlenimleri vardır. Bunların elbet kendi öyküleri de mevcut. Ancak, buraya gelenlerin zamanla buradaki kuralları da öğrenip, ona göre davranma hat ta sağlıkta en başta olmak üzere örgütlenmelerinin de başladığı kesindir. Tabi belirtiğim gibi her birinin öyküsü vardır. Mafyalar eline düşüp kulanılandan tutun, öteki birçok anormal koşull ile hayata bağlandkları da her gözlemde karşımıza gelmektedir. Fakat, Türkmenistan gerçeğini kimse pek deşmek niyetinde değidldir. Buraya gelenlerde rüşvet ağını veya Türkmenistanın onlara nasıl baktığı durumlar bizi hiç alakadar etiğine inanmıyorum. Sadece çıkar, kulanma veya sohbet ihdiyaçlı durumlarda onların hayatı öğrenilme peşinde olunmaktadır….
Tekrar seçime dönelim. Türkmenistanda seçimler yapıldı. Belli ki şimdiki başkan Niyazofun durumuna düşmek istemiyor. Çünkü, niyazof, sonuna dek başkanlıkta kaldı. Ölümüne yakın bazı çelişkiler yaşandı. Gurban Muuhamedof bunu kulanıp tercih edildi. Niyazefin oğlu şu anda Avrupada sürgünde. Böyle gerçeklikle, galiba işin sırrına ulaşan başkan, ölmeden oğluna bir anlamda tahtını devretti. Şimdilik öyle görünüyor. Elbet başka gerekçeler de vardır. Özellikle Türkmenistanın zengin doğal kaynaklara sahip ollması, birçok gücün buna ihtiyaç duyması, ülke için dış çevreleri ilgilendirmeğe zorluyor. Hele de Ukrayna krizi nedeniyle olan enerji kriz derinleşmesi, istemese de Türkmenistanı da ilgi alanına çekmektedir. Türkmen liderleri de bunu herhalde farkındadır.
Bu ek bilgi üzerine birileri soracak elbet: zengin doğal gaz ile öteki madenleri varsa, neden insanlar hem de oldukça kötü koşullaara rağmnan kaçıyorlar? Bunun yanıtı Türkmenistan yönetim şekliyle direk alakalıdır. Her lider şova ve baskıya dayanırken, ekonomik gelişme yatırım falan yapmıyorlar. Örneğin yeni liderin özellikleri arasında “bisiklet turnuvaları, motor aşkı” gibi örnekler verilmektedir. Ülke insanları işsizlikten kaçarken, liderler altın halter kaldırmakta, deyerlei mermerlerle belirli yerler döşenmektedir. Konuşma bağımsız ifade mi dersiniz; tüm dünya raporlarında bu konu epey karanlık.
Bir başka noktayı da ekleyelim: Türkmenistanda doğum oranı oldukça yüksek. Buna karşın nifus azalıyor. 6 milyon cıvarında nifusun olduğu belirtiliniyor. Geniş coğrafyaya yayılan Türkmenistanlı insan vardır. Son dönemde epey kısıtlamalar konulup engelenmek istenmektedir. Özellikle kadın sayısının oldukça azaldığı, genç nifusun yüksek rüşvete karşın yine de şanslarını denediği de bilgilendirilmektedir. Ama, Türkmenistanda seçim yapıldı. Niyazefin aksine Muhamedofun oğlunu tahta geçireceği kesin. Buda Türkmenistaan için geleceği bakımından birçok soruyu da içeriyor. Rusyanın yeni politik tutumu, batının gaz isteği ile ABD nin Çini kuşatma projesi Türkmenistanı da zorlama olasılığı hep vardır. Kapalı olsa da nice kapalı ülkelerin nasıl savrulduğuna da dünya bize epey örnek sundu.
Kısaca, ilgilenmesek de fazla değişiklik beklenmese de Türkmenistanda babadan oğul geçişi seçimi gerçekleşti.
