Ortadoğu öylesine bir karmaşaya girdi ki her ülkedeki olay bir anda karşımıza bölgesel çelişkileri yansıtmayı göstermekte gecikmiyor. Var olan karmaşalı itifaklardan birbiriyle karışık duruşlar, herhangibir yerdeki gelişme biraz deşilince karşımıza genel Ortadoğu gelmeye yetiyor. Hele bu ülke iran olunca, salt bölge deyil genel emperyalist resim de geneleştirilir. Buyüzden herhangibir saldırı, kriz veya sabotaj içinden birçok karışık çelişkiyi ve bölgesel etkiyi de yansıtır.
Son iranda iki deyişik olay oldu. İrandaki Azerbeycan alçiliğine saldırı gerçekleştirildi. Hernekadar bunun bazı kişisel nedenden dolayı dense de ollay hemen Ortadoğu Kafkasya resmini karşımıza getirdi. Daha bu net şekilde çözümlenmeden bu defa irandaki bir silah fabrikasına ihalar tarafından saldırı oldu. Saldırı elbet yankı getirdi. Fakat, esası hemen hem de en başta batılı medya ayni sesle, israilin işi olduğunu da net şekilde haberleştirdiler. Konu yine bir noktada Azerbeycana da ulaştı. Çünkü, israilin Azerbeycanın hem de irana yakın yerde, askeri üstü var. Beraberinde Azerbeycan Telavive elçilik atayacak. Bunlar yeniden iranı bu defa bölgedeki duruşu ve karşıt ikilemdeki genele uzanan yolu gündeme oturtmaya yetip artı. Tabi batılı ajanslar hemen iranın karşıt stratejik düşmanlık algısını da kulanmadan edemediler. Bu arada iran da boş durmadı. Özellikle dünya medyası fazla yer vermese de son günlerdeki israilin otuzu aşkın Filistinliyi öldürmesi ve bunun öfkesi ile de Filistinli bir sinagoka ateş aşması yaşanırlığı da iranın gündemleştirip israili kınadığı için saldırı gerçekleştirme olasılığı yorumlandı.
Görüldüğü gibi, ortadoğuda olmak ve hele sistemin şer ekseninde konulmak, iranı her olayda birçok karmaşaya doğru evriltiyor. Azerbeycan elçiliğine olan saldırı ve saldırganın eşinin epey zaman ilgili yerde olup yanıt verilmemesinin öfkesiye yaptığını itiraf etse de, dünya birçok sorunu birden yorumlamaya başladı. Özellikle irandaki rejimin molalar diktatörlü ile başlayıp Azerbeycandaki İsrail üstü, iranda yaşayan Azeri kesimin olması hepsi harmanlandı. Kafkas krizinde özellikle iranın dvre dışı brakılmasına tepkiler, Ermenistanda gerçekleştirilmek istenen Nahcıvan Azerbeycan koridoru hepsi sıralandı. Ama, Amerikan ağırlıklı kesimler hemen irandaki Azerilerin ayrılma probaganda algısını da gündeme soktu. Zaten, ABD nin irandaki etnik ve meshepli parçaltma planı hep vardı. Bu bölgelerden biri de Azerilerin yaşadığı Batı Azerbeycandı.
Tüm bunlar bir suikastla birlikte gündemi meşkul eden ilk kıvılcımlı düşüncelerdi. Öteyandan son askeri fabrika saldırısı adeta tartışmanın biraz daha geride tutulan İsrail ayağını da işin içine katdılar. İsrailin ısrarla Amerikayı da ikna edip irarnı yıkmı planı zaten vardı. Azerbeycandaki askeri üstüyle hem iran hem de ıraktaki birçok yere saldırı ve suikast yaptığı da biliniyor. Son saldırı işin içine israili koydu. Azerbeycan lideri Aliyef ise bu koşulları kulanmaya fırsat arıyordu. Hem Ermenistana karşı ilerleme hem de iranla olan çelişkilerden pay çıkarma hedefindeydi. Üstelik, Rusyanın Ukrayna sıkıntısı nedeniyle den batıya daha fazla yaklaşma konumunu da değerlendiriyor. Bu nedenle özellikle Ermenistanı sıkıştırırken, Nahcivan koridorunun kontrol edilecek şekilde yeniden açılmasıyla da ranın devre dışı brakılma hedefinin de olduğu kesin.
Görüldüğü gibi, iran adeta kuşatıldığı dış çenber içinde her hamle uzadıkça uzayan bir tartışma potansiyeline ulaşıyor. Emperyalist cepe, Kafkaslar sorunu, mezhepli yaklaşım, İsrail merkezli saldırılar, Körfez ülkeleri hesapları dış kuşatma çenberinde. İçte ise ülke deyişik halk kesimlerince oluşturulma sonucu bu devleti parçalatarak bölge kuramı da kulanılmaya çalışılmaktadır. Buna bir de rejimin diktatörlük gerçeği ve uyguladığı baskılar da eklenince, her dokunuş geniş bir yelpaze tartışma kuşağı oluşturur. İtifak ve müttefiklikler de dyeişkendir. Nitekim, iran her olaydaki merkezi tavrı nedeniyle deyişken ilişkiler kurmak kıvrak politikalar deneyimine de sahiptir. Ortadoğu gerçeğinin yaşanan merkezlerinden biridir. Üstüne kurulan stratejilerle sistemsel hegemonya mücadelesi, iranı deyişik zamanlarda deyişik olaylarla tartışmaya devam edeceğimize benziyor.
