Yazıyı yazarken, Türkiye Ermenistan maçı yapılıyordu. Spor heyecanıyla Ermenistan yaklaşımı havada uçuşma olasılığı ile doludur. Öte yandan, özellikle bizim cephede, Azerbaycan hamasi gösterişlerle politik merkezi gündemler savrulmaktadır. Bunlar güncel yaşamımızda sanki eksiklik veya duygusal tatmin çerçevesine konulmaya uğraşılır gibidir. Kimse, Güney Kafkasya’daki ısınan siyasal tutumdan habersiz gibi durmaya da yeten davranış olmaya hazırdır.
Maç ve Azerbaycan havası çalınırken, gerçekten Güney Kafkasyada hava ısınıyor. Batı kolektif emperyalist çevreler, Rusyanın Ukrayna uğraşı veya Paşinyan’ın kendilerine teslimm olma davranışını kulanmaya çalışıyor. Nitekim ABD Ermenistan askeri tatbikatından söz edilmektedir. Paşinyan’ın batı aşkı ve Rusyadan uzaklaşma tutumları adeta ülkesini de fay hatlarında canbazlığa girişen fakat kukla dansı benzeri figürleri kulanan politikacı gibi algılatıyor. Batılılılar bundan memnun. Hem Azerbaycan cepesine İsrail ve Türkiye yoluyla girerken, Ermenistanda sıkışan Paşinyanıbn Kukla dansından da yararlanmaya çalışıyorlar. Rusya ise özellikle Ermenistanın ABD ile tatbikat işinden epey sıkıldığı anlaşılıyor. Anlaşıldığı kadar, benim ikinci Karabağ savaşı sonrası öngörülerim biraz daha hızlı gelişiyor. Ben değerlendirmelerimde, Rusyanın ilk aşamada kontrolü olup Paşinyan’ın da cezalandırma politikasının orta vadede batıya yarama tehlikesini işaret ettim. Halbuki Ukrayna krizi ve Paşinyan’ın batıya yaklaşması, Azerbaycanın İsrail Türkiye ekseniyle de iranı da sıkıştırma hamleleri sonucu, Batı daha geniş şekilde Güney Kafkasyaya girdiği anlaşılıyor. Buda savaş tehlikesini daha da artıracağına benziyor. Üstelik bu defa Nahcivan Azerbaycan yolu da propagandaya katılınca, iran cepesinin de işin içine gireceği olasılığı da yüksektir. İşin içine iran sokulunca da Batı ve özellikle Amerika, tam bir fırsatlar diyarına gelmiş olacaktır.
Son oyunlarda Paşinyan’ın tutumları önemli fay kırılmaları getirdi. Politik eylim deyiştirerek oyun oynayıp faydalanmak istedi. Rusyadan Fransaya doğru kayma girişimi oldu. Rusya buna içerledi. Azerbaycan ise özellikle israile askeri üst de vererek batıyla dahan yakınlaşma fırsatına girişti. Tabi ki iranı da karşısına alma tehlikesini de Aliyev göz aldı. Paşinyan oynarken, Rusya ile olan ilişkileri küçümsedi. Nitekim, ikinci Karabağ savaşı öncesi Rusyanın önerilerini retn eder. Rusya, Ermenistana, Karabaü ğ dışındaki Azerbaycan topraklarından çekilme önerisi yaptı. Paşinyan ret eti. Azerbaycan aldığı yeşil ışıkla Ermenistana saldırdı. Probaganda algısında ise Ermenistanı suçladı. Savaş gelişti. Rusya yine Ermenistana Şuşa kenti düşmeden ateşkes önerisi getirdi. Ermenistan yine ret etti. Böylelikle Şuşa kentini de Azerbaycana kaptırdı.
Gelişmeler böylesine gelişip sonunda ateşkes ilan edildi. Şartları dileyen benim konuyla alakalı o dönemin makalerinden öğrenebilir. Bu yenilgilere rağmen Paşinyan yapılan Ermenistann seçimlerini kazanır. Yeniden batıya hızla yönelir. Amerika ve Fransa ile deyişik anlaşmalar yapar. Oynadığı oyunda ise bedeli Karabağlılar ödüyordu. Koridor olan Laçin Rusların kontrolundaydı. Azerbaycan resmen koridora girip Ermenistan Karabağ ilişkileri açıkça kesti. Ermenistan çaresiz kaldı. Fakat, Rusyanın ısrarla koridoru açık tutma tutumu da olmadı. Yeni kriz için cepe açma güçlülüğü ile Paşinyan’ın cezalandırılmasını birlikte kulandı. Azerbaycan ise Türkiye ile olan ilişkilerini geliştirirken, israilin de askeri üst olarak güçlenmesini de adeta teşvik etti. Daha da ileri gidip Nahcivan Azerbaycan koridoru açılmasınjı da yüksek sesle seslendirdi. İran da telaşa düştü.
Paşinyan ise batıya yine güveniyor. Amerika ile tatbikat yapıyor. Rusya ile birlikte olduğu kolektif askeri yapıya uzak durmaya başladı. Türkiyeden gelen sınır konusuna da sıcak mesaj verdi. Fakat, tüm oyunları Azerbaycanın fırsatçı hamlelerini engelemeği başarma şansını getirmedi. Azerbaycan ihaları Karabağ üstünden gerçekleştiriyor. Resmen ülkede israilden Türkiyeye askeri danışmabnlar var. Artık Nahcivanla koridor aştırıp ayni zamanda Türkiyenin de kulanıp Orta asyaya açılma genel strateji artık gündeme konuldu. Paşinyan yine batıya güveniyor. Güveniyor da kısa zaman öce alamadığı desteği aklına bile getirmiyor. Şimdilik en kötü durumda Karabağlı ermenilerdir. Kuşatılmış altında, hava sahalarında ihaların dolaştığı ve Laçin koridorunun resmen kapatılmasıyla adeta açlık çekme derecesine geldiler. Bir anlamda Karabağlıların direncinin kırılma hamleleridir yaşananlar.
Paşinyan kukla dansı yapıyor. Yeni sömürge tipik liderleriyle benzerliği çok. Fakat, pek de hesaba katmadığı anlaşılan, Güney Kafkasya epey ısınıyor. Batı bölgeğe geliyor. İran sınırı tehlikede, Aliyef tam bir acımasız diktatör. Ayni zamanda fırsatçı. Hele Rusyabnın Ermenistanla olan sorunu, batının bizat Azerbaycan içinde olmnası ve askeri güç olarak avantajları oluşu, elbet kışkırtma provakasyonlar yapması kadar normal bir duruş olacaktı. Öyle de oluyor. Özellikle de Karabağlı Ermenileri ya kaçmaları veya iyice Azerbaycan kulları olmalarını sağlama beklentisiyle hareket etmesi de doğaldır. Belli olan konuşulmasa da Azerbaycan Ermenistan ekseni bu defa salt ikili deyi liranı da kapzayacak genişleme tehlikelerini de taşımaya başladı.
Kısaca, batılılar Paşinyanı iyi pazarladılar. Pasinyabn da inabndı. Kukla dansıyla güçlü olduğu zanıyla hareket yaptı. Kaybeti ve yeniden kaybetme olasılığı kuralıyla oynuyor. Bakalım ABD yinen iki ülkeyle iyin ilişkisi varken,, Paşinyanı kurtarma düşüncesinde olacak mı.
