Gazze de son yaşanan olayları dehşetten başka bir gözle izlemek mümkün değil.
Sivillerin veya savaş dışı kişilerin öldürülmesi , saldırıların yaygın niteliği ve sistematikliği göz önüne alındığında, bunların insanlığa karşı suç teşkil ettiği neredeyse kesindir.
İsrail’in tepkisi savaş suçlarıyla ilgili önemli soruları da gündeme getiriyor.
Özellikle “KUŞATMA AÇLIĞI” konusuna odaklanmasıyla.
Gazze Açlık Kuşatması Altında
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant şöyle bir açıklama yaptı :
“Gazze Şeridi’nin tamamen kuşatılması emrini verdim. Elektrik olmayacak, yiyecek olmayacak, yakıt olmayacak, her şey kapalı.”
Ürpertici bir şekilde devam etti: “Biz insan hayvanlarla savaşıyoruz ve buna göre hareket ediyoruz.”
Raporlar, İsrail Hava Kuvvetlerinin Refah sınır kapısına saldırmasının ve İsrail hükümetinin Mısır’a yardımın girmesine izin verilmemesi yönünde yaptığı uyarıların, temel ihtiyaçların İsrail tarafından kontrol edilmeyen tek kara sınırı üzerinden teslim edilmesini engellediğini gösteriyor .
Bu emir, uluslararası insani hukukun ihlali ve savaş suçu olan bir savaş yöntemi olarak sivillerin aç bırakılmasını emretmektedir ( ICC Tüzüğü , madde 8(2)(b)(xxv)).
Ayrıca, insanlık dışı eylemlerden oluşan insanlığa karşı suçlar (7(1)(K)) ve buradan itibaren ne olacağına bağlı olarak öldürme (cinayet ve imha) ile ilgili olanlar gibi diğer insanlığa karşı suçlar için yasal eşiği de karşılayabilir ( 7(1)(ab)).
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi
Filistin’in 2015 yılında Roma Statüsü’ne katılımı nedeniyle , Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC), Filistin vatandaşları tarafından işlenen ( ICC Tüzüğü , madde 12(2)(b)) veya tamamen veya kısmen Filistinlilere karşı işlenen her türlü suç konusunda yargı yetkisine sahiptir.
Gazze bu bakımdan Filistin toprağıdır. Bu itibarla, Mahkeme’nin yargı yetkisi, 7 Ekim’de İsrail’de başlayan saldırı sırası için geçerlidir. Bu aynı zamanda İsrail’in Gazze’deki veya Gazze’yi etkileyen askeri eylemleri için de geçerlidir.
Mahkeme, suçun bir “kısmının” bir ICC Taraf Devletinin topraklarında meydana geldiği sürece bölgesel yargı yetkisinin geçerli olduğunu vurgulamıştır (ICC Myanmar Yetkilendirmesi 2019, paragraflar. 56-61).
Gazze’de Uygulanacak Hukuk
İsrail’in 2005’te Gazze’den tek taraflı çekilmesine rağmen, İsrail’in orada işgalci güç olarak kaldığı yönünde güçlü uygulamaları mevcuttur.
İsrail, kapsamlı ve etkili çevre kontrolü ve bölgeye tekrarlanan tek taraflı askeri akınlarda açıkça görüldüğü gibi etkili kontrolden hiçbir zaman vazgeçmedi.
İsrail’in işgalci bir güç olarak statüsü, savaş suçları hükümleri de dahil olmak üzere uluslararası silahlı çatışma hukukunun İsrail’in mevcut durumdaki tutumuna uygulanabilirliğini gerektirecektir. Bu aynı zamanda savaş amaçlı işgale ilişkin özel kuralların uygulanmasını da gerektirecektir.
İşgalci güç olmasa bile İsrail’in, Filistinlilerin yokluğu nedeniyle Hamas’la mücadelesinde uluslararası silahlı çatışma hukukuna (ve yalnızca uluslararası olmayan silahlı çatışma hukukuna değil) bağlı olduğu güçlü bir şekilde savunulabilir.
İsrail’in uluslararası silahlı çatışma hukukuna tabi olması, sivillerin, uluslararası olmayan silahlı çatışmalarda geçerli olan savaş suçları listesiyle karşılaştırıldığında, bir savaş yöntemi olarak sivillerin aç bırakılması şeklindeki savaş suçunu içermektedir ( ICC Tüzüğü , madde 8(2)(b)(xxv). Uluslararası olmayan silahlı çatışmalarda bu suç, 2019 yılında yapılan değişiklikle ICC Tüzüğü’ne dahil edilmiştir. , ancak değişiklik henüz Filistin tarafından onaylanmadı .
Ne olursa olsun, İsrail, kabul ettiği bir savaş yöntemi olarak sivillerin aç bırakılmasına ilişkin geleneksel yasaklara tabidir.
Sivillerin Aç Bırakılması Savaş Suçu
İsrail Savunma Bakanı Gallant’ın açıklamasında dile getirilen Sivilleri aç bırakmanın bir savaş yöntemi olarak suç sayılması açlık kuşatmasının bir savaş suçu olduğunu destekleyen temel bileşenler:
Öncelikle Gazze’nin nüfusu sivil bir nüfustur. Açıkça görülüyor ki Gazze’de Hamas savaşçıları vardır ve bu kişiler savaşçılar veya doğrudan katılımcılarıdır. Sivil korumalardan yoksundurlar.
Bununla birlikte, bu kişilerin varlığı, nüfusun büyük çoğunluğunun yaklaşık 1 milyonu çocuk olmak üzere sivillerden oluştuğu göz önüne alındığında, bir bütün olarak nüfusun sivil karakterini değiştirmemektedir.
Üstelik siviller, evlerini veya anavatanlarını terk etmeyi reddederek korunan sivil statülerini kaybetmezler çünkü böyle bir davranış doğrudan çatışmalara katılmak anlamına gelmez.
Dolayısıyla Gazze halkının tamamına yönelik herhangi bir operasyon, uyarı yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın sivil halka yönelik bir operasyondur.
İkincisi, İsrail işgalci güç olmadığını iddia etse bile, savaş yöntemi olarak sivillerin aç bırakılmasının geleneksel olarak yasaklanmasıyla bağlıdır.
İsrail, bu kuralın Gazze’ye yakıt ve elektrik dağıtımı üzerindeki kontrolüne uygulanabilirliğini kendisi kabul etmiştir.
Üçüncüsü, kamuoyuna ilan edilen kuşatma, Gazze halkının -genelde sivil bir nüfusun- gıda, su ve diğer temel ihtiyaç maddelerinin, geçim değerleri açısından reddedilmesi nedeniyle kasıtlı olarak yoksun bırakılmasını içermektedir. Nihai amaç ister Hamas savaşçılarını zorlamak (ya da aç bırakmak) olsun, ister Gazze’deki sivillere acı çektirmek olsun, her iki durumda da bu, İsrail’in “temel kuralına” uygun olarak siviller ile savaşçılar arasında ayrım yapmayan bir operasyondur.
Dahası, nihai hedefin yalnızca Hamas savaşçılarını aç bırakmak veya onlara baskı yapmak olduğu varsayılsa bile , bu hedefe, sivil halkın geçimini kasıtlı olarak reddeden bir operasyon yoluyla ulaşılıyor.
Yani yoksunluk öncelikle sivil halkı hedef alıyor.
Hukukun en makul anlayışına göre bu, bir savaş yöntemi olarak sivillerin aç bırakılmasının açık bir örneğidir.
Dördüncüsü, İsrail’in Gazze’deki işgalci güç statüsünü reddetmesine rağmen, İsrail Yüksek Adalet Divanı yine de devletin uluslararası insancıl hukuk uyarınca Gazze’nin “temel insani ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli olanı almasına izin vermesi” gerektiğini vurgulamıştır.
Mahkeme, “İsrail Devleti, savaş yasalarında öngörülen kuralları kabul eder ve bunlara saygı gösterir ve gerekli yakıt ve elektrik miktarını sağlamaya devam etmeye kararlıdır. Gazze Şeridi’ndeki sivil nüfusun temel insani ihtiyaçları için gerekli elektrik” (paragraf 21).
Mahkeme’nin İsrail’in 2008’deki tutumuna ilişkin kararı ne olursa olsun, bir şey açık:
İsrail artık bu davada bağlayıcı kabul edilen sınırlı yükümlülükleri bile reddediyor.
Beşincisi, ICC Tüzüğü’nün 8(2)(b)(xxv) maddesi, yardım malzemelerinin engellenmesi yoluyla bir savaş yöntemi olarak sivilleri aç bırakmaya yönelik savaş suçunun işlenebileceğini açıkça teyit etmektedir.
Nihai hedefin Hamas’ı zorlamak veya aç bırakmak olduğunu varsaysak bile, bu kuşatmayı üstlenenler, sivil nüfusu bir bütün olarak kasıtlı olarak aç bırakarak bu hedefe ulaşıyorlar.
Böylelikle, ister isteseler, ister sivillerin acı çekmesine üzülsünler, bir savaş yöntemi olarak sivilleri aç bırakmayı planlıyorlar.
Son olarak, Gazze’deki İşgalci güç İsrail’dir. İşgalci gücün birincil görevi, elindeki imkânlar ölçüsünde “halkın yiyecek ve tıbbi malzemelerini sağlamak”tır (Cenevre Sözleşmesi IV, madde 55 ) .
“İşgal altındaki bir bölgenin nüfusunun tamamı veya bir kısmı yeterli düzeyde beslenmiyorsa, İşgalci Güç, yardım planlarını kabul edecektir. söz konusu nüfusa sahip olacak ve elindeki tüm araçlarla onlara yardımcı olacaktır. ( madde 59 ).
Aynı hüküm uyarınca, “Bütün Akit Taraflar bu sevkiyatların serbest geçişine izin verecek ve bunların korunmasını garanti edeceklerdir.”
Sonuçta buradaki yasa, sivilleri savaşçılardan ayırmaya yönelik temel zorunlulukla tanımlanıyor; bu, her iki taraf için de eşit güçle geçerli olan bir ilke.
Hamas’ın ana bileşeni olduğu Filistin direniş aktörlerinin 7 Ekim’den itibaren gerçekleştirdiği eylemler sivil halkın aç kalmasını haklı gösteremez.
İsrail hükümeti yiyecek, su ve diğer temel ihtiyaçların Gazze’ye girmesine yasaklayamaz..
