Sırbistan, bu yılı çalkantılarla geçireceği belli. Kendi konumu kadar, uluslararası rekabetin de pençesindedir. Oldukça karışık koşullar ve çıkarlar, sonuçta Sırbıstan olaylarını da gündeme taşımada önemli rol almaktadır. Adeta hem iç tepkiler hem Kosova gibi uluslarası krize sıçrayacak yer ve ekonomik sömürme cenderesi Sırbistanda epey sıkıntı yaparıyor. Bu yıl birçok resmen protesto dalgasıyla karşı karşıya kaldı. Uluslararası müdahale fırsatı da tetikte beklemektedir. Onun için Sırbistan çok yönlü gündemde. Ayrıca herkesin de fırsat koladığı Pazar halindedir. Kiminbn elinde kkimin cebi karmaşası da işin öteki gerçeği.
Sırbistan son dönemlerde protesto ve Kosova gibi önemli krizlerle dünya gündeminde tartışılıyor. Önce nseçimler sonrası muhalefetin protestoları yaşandı. Daha bunun külenmesi loluşmadan, Kosovanın da resmen tetiklemesiyle kriz evrensel alana dek taşındı. Savaş tehlikesi kapı eşiğinden geri geldi. Daha buda soğutulmadan bu defa da Linyit krizi çıktı. Sırbistan yönetiminin uluslararası şirketle yaptığı maden arama anlaşması, daha soğumadan sokakları yeniden ısıtı. Birçok paradokslar da havada uçuşuyor. Çünkü kiminn nerde durduüu da biraz karışık. Net olan, Sırbistan bu yılı çalkantılarla geçiriyor olmasıdır.****
Sırbistan yönetimi, yeniden ülkede varolan maden Linkel için uluslararası anlaşma yaptı. Yeniden diyorum: çünkü daha öncelei de likel madeni için anlaşma yapıldı. Oluşan protestolar üzerine Sırbistan hükümeti geri adım attı. Şimdi yeniden uluslararası şirketle anlaşma ile ülkedeki zengin likel kaynakları işletmeye açtı. Söylenen, bu fırsatla ülkeğe önemli ekonomik fayda getireceğidir.
Sokaklar ise ısındı. Adeta acayip bir durum ortaya çıktı. Çünkü Sırbistan yönetimi, Rusyaya daha yakın. Ama maden işletmesini batı şirketlerine verdi. Çinin de ülkede önemli yatırımları var. Likel madeninin önemi ise ekeltirkleşme ile birlikte pşil yapımındaki önemi idi. Batı mutlaka bir fırsatla madenleri işletmek istiyor. Fakat öteki tesadüfe de bakın: sokakta protesto dalgasında hem batılı fonlanan kesim hem de muhalefet var. Çevreciler de buna ekleniyor. Muhalefet var da hepsinin çıkarı banbaşka yörede.
Bu arada, Rusyanın Sırbistan yönetimini uyarma şekli de konuyu daha da önemsetiyor. Rusyaya göre batıı Sırbistandaki muhalefeti kulanıp kendi önderliğine alıp Ukayna tipi darbe yapacak. Buda siyasal karışıklığın öteki yüzü. Batı medyasının normal insan diye veya çifçi simgesiyle reportaj yaptığın bazı kişileribn AB fonlarından deseklenen “sivil” örgütlerden olması da bilgilerdeki kirlilik de işin cabasıdır.
Net olan, Sırbistan sokaklarında Likel maden protstolarında olanların karışık bakışlara sahip olmasıdır. Herkes kendi fırsatını kulanıp kazanmaya çalışıyor. Görünürde madenlerin uluslararasın şirketlere verilmesine karşı olurken, birkısmı aslında iktidarı devirme, bir kısmı başka batı şirketlerine yol aşma olmaktadır. Tabi ki çevreciler de var. Onlarda karmakarışık. Bazısı AB fonlu veya Amerikan eksenli olup amaç başka olurken, bazısı da gerçekten madenlerin yaratacağı çevre kirliliğine karşıdırlar. Böylesi karışık bir sokak protesto dalgası vardır.
İktidar ise daha çok Rusuya Çin ekseninde. Fakat Likel madenini Çin karşıtı İngiltere Avusturalya veya Alman şirketlerine açılıyor. Çin Sırbistan durumu ve AB ülke politikaları birbirine girdi. Tabi hemen dibinde hala çözülemeyen Kosova gerçeğini de bir yerde tutmak gerekir.***
Sırbistan sokakları görünüşe göre likit madeni krizini yaşıyor. Kimisi çevre kimisi de hükkümet karşıtı. İstediğin noktayı al kulan. Ama net olan, Batı Sırbistanı hegemonyası altına almak istiyor. Sırbistan yönetimi ise eldeki madenleri işletip, ekonomik rahatlama istiyor. Adeta yeni dünya kısgacında kaldı. Zaten doksanlarla Balkanlaşma politikasıyla Sırbistan hep sıkıştı. Hala batı Sırbistanla uğraşırken, Rusya ve Çin de bu ülkeyi tutmaya çalışıyor. Sırbistan son dönemde batının çok acısını da çekti. Zaten kucağında Kosova topu var. Miloseviç dahi istediklerini yapmasına rağmen, hapiste ilacı verilmeyerek kalpten ölmesine dahi göz yumdular. Böyle bir geçmişi de var. Bu bakımdan Sırbistan miliyetçiliği kendine has düşüncesi de var.
Kısaca, Sırbistan bu yıla epey sorunlarla girdi. Garip ve karışık itifaklar var. Uluslararası güçler de bunu fırsata çevirmek istiyorlar. Herkesin bir sırbistanı var. Hele mafyalarını kulanmada Türkiye dahi yarışta. Boşuna Türkiyede Sırbistan mafya savaşları yaşanmıyor..
Bakalım, likel maden işletme mücadelesi bu defa nerelere gidecek. Görünüşteki çevre ile işletme ikilemi aslında kendi içinde dahi çelişkili. Herkesin bir Sırbistanıyla işler iyice kızışıyor. Belli ki oluşan dinamit durum, her konuda patlamaya doğru da gidildiği inancı boşuna değildir.
