Kerkük kentinin adını mutlaka duydunuz. Gerek ırak kenti oluşu, ırak fay hatlarının şehri altüst edecek koşullar taşıması size yabancı gelmeyecek. Kerkükü, petroluyla da mutlaka duydunuz. Petrol hesaplarında Kerkük hep nifus alanına dek gelir. Ortadoğu hegemonyasında veya emperyalist rekabet ekseninde de salanan Kerküke raslarsınız. Çok karışık bir kent. Sosyolojik yapısı, petrol zengini ve buna dayalı birçok çevrenin şehrin geleceğinde hamle yapacak kesim de bulmasıyla adeta krizlerin de gebesi haline geldi. Birçok konuda salt Kerkük değil, Federal Kürdistan, ırak yönetimi, iran, Türkiye, Amerika ve birçok başka ülkenin elini Kerkük içinde bulmanız kesindir. Son yapılan ırak yerel seçimleri ve sonrasında da ayni karışıklık yaşandı. Sonuçta, birçok manevradan sonra Kürtlerin Yurtsever Birlik temsilcisi vali ve arap yardımcısıyla yönetim oluştu. Bu dahi başka bir gerçeğin de aynasıdır.
****
Irakta epey zaman ön ce yerel seçimler yapıldı. Sadece Kürdistan Federal bölgesi önümüzdeki dönemde yapılacak. Her yerin yönetimleri seçim sonuçlarıyla birlikte oluştu. Sadece Kerkükte işler karışıktı. Herkesin bir Kerkükü vardı. Bu durum nasıl yönetimin de kağosuna oynuyordu. Aslında en norml olan, seçimde birinci gelen Yurtsever birliğinin vali seçeneği idi. Fakat, şu gerçeğe bakın: başta Barzani partisi KDP Yurtseverlerin başkanlığına karşı çıktı. Bir anlamda oluşturulan kimlikler ayrımının ezberi de bozuluyordu. Hayat hep kimlikler üzerinden tek tip oynamanın tehlikeli dersini yeniden yazıyordu. Barzani ısrarla Yurtsever Birliğin valiliğine karşı çıkıyordu. Başta Türkmenler ve bazı arap kesimleriyle itifak yapıp önünü kesmeye girişti. Türkiye de direk bu girişimi destekledi.
Türkiyeyi eleştirmesine karşın Türkmen cepesi de KDP ile davrandı. Pazarlıklar aldı başını gidiyordu. Sünni araplarla itifak da Barzaninin isteğine yetmiyordu. İran ise Yurtsever Birliğinin valiliğine itiraz etmiyordu. Amerika ise kontrolü oyuncu olarak oynuyordu. Irak devletinin hali ise malum. Ama Kerkükün Kürt kenti olarak anılmasını da istemiyordu. Barzaninin hamlesi hem işine geliyor hem de Türkiyenin müdahil olmasıyla da endişe duyuluyordu. Net olan, kulanılan kimliksel eksen kırıldı. Ne kürt nede araplar ortak tavır koyamadı. Hesaplar başka alana doğru evrildi.
Sonuçta geçenlerdeki haber oluştu. Yurtsever birliği 5 1 hristiyan ve 3 arap yerel vekil desteği ile Yurtsever birlik adayı Kerkükün valisi oldu. Başta KDP ve Türkmen cepesi ise oylamaya katılmadı. Valilik kürt yardımcısı da arap olarak Kerkükün yerel yönetimi oluştu. Ama hala Kerkükün statüsü tartışmalı. Geçici durumdan nereye evrileceği net değil. Federal Kürdistana göre Kürt kenti olurken, ırak arap kesimi de şehri arap olarak kabulleniyor. Türkmenler ise Türkiyenin de resmen desteği ile olaya kendi gözlükleriyle bakıyor.
Bir hatırlatma: seksenlere dek çoğumuz Kerkükü Türk şehri olarak algılatılıyordu. Sloganlar yanında Kerkük ve Musulun kurtarılacağı düşüncesi de yerleştirildi. Zaten o dönemlerde Türkçülük ve Kürtleri ret etme tutumu idolojikleştirildi. Onun için Kürt gerçeği anılmazdı. Öyle ki yetmişlerde “sözü türk, canım Kerkük” sloganlarını duravlarda görmek mümkündü. Doksanlar başında AMerikanın ıraka müdahale ederken, Özalın “bir koyup beş alma” anlayışında da Kerkük Musulu alma olduğu zaten kabulleniliyordu. Bu nedenle Kerkük bizde fazla konuşulmasa da Türkiyede Kürt retiyesi ve yeniden ele geçirme anlayışı hep belirli kesimde vardı.
****
Kerkükü dünya çapunda önemli kılan ppetrol aynaklarıdır. Onun için üzerinde kimlikler de kulanılarak epey oyun sergilendi. Nifus yapısında sürekli oynama ve arapların kürtlerin ısrarla tek tip kabullenmesi sonucu hep olaylarla çalkalandı. IŞİD saldırıları süreci de, ırak yönetiminin çöküşü ve Kürtlerin kenti ele geçirmeleri ile şehir Federal Kürdistanın şehri oldu. Fakat Barzaninin bağımsızlık referandumu ve en yakın müttefikleri ABD ve Türkiyenin “zamanı değil” deyip desteklememesiyle birlikte, Kerkük yeniden ırak devletinin kontroluna geçti. Önemli geçici statüyle de sorun geleceğe ertelendi.
Bu bu koşullar altında yapılan yerel seçimlerde bunun sancılarını gösterdi. Dahası, salt kimliksel etnik ulusal bakışın da yeterli olmadığını da yaşatarak kanıtladı. Kürtler birlikte davranmadı. Aynen araplarda. Sonuçta normal şekilde valiliği alacak olan Kürtler, kendi aralarındaki çelişki sonucu epey zaman harcandı. Oluşan bloklaşmada ise kimliksel değil idolojik sınıfsal ve diyer olgular öne çıktı. Her iki kesimde de arap kürt partileri olması bu nedenle tesadüf değildir.
Daha genişe yayacak olursak: önümüzdeki sonbaharda hem Federal Kürdistan hem de SDK Suriye bölgesine yerel seçimler olacak. Ayni kırılmalar var. dahası da var: 31 Martda yapılan Türkiyedeki yerel seçimlerde DEM karşı KDP AKP ile birlikte karşı cepede çalıştı. Ayrışma salt Kerkükte değil Federal Kürdistandan Kuzey doğu Suriyeye dek açık biçimde görülüyor. Şimdilik irandaki Kürt bölgesindeki durum konusunda net bilgim olmadığı için, dokunamam.
***
Sonuçta Kerkük, çalkantılı ve birçok tartışma sonunda valisini seçti. KDP değil de Yurtsever birliğinin adayı oldu. Şimdi Federal Kürdistan seçimlerindeki sonuçlar merakla bekleniyor. Suriyedeki SDK yerel seçim hamlesi ise merakla bekleniyor. Şimdiden Suriyedeki deneyime KDP boykot kararı aldı. Bu karışık durum ve dağılınılan dört coğrafya gerçeği, Kürtlerin aslında denildiği gibi ulusal dayanışma yapamadıklarının kanıtıdır. Tek yerde dahi sorunları var. bir anlamda hegemonya mücadelesinden siyasal duruşa dek tam bir Ortadoğu denklemi Kürt gerçeğini yaşıyoruz. Kerkük ise petrolü ve karışık sosyolojik yapısıyla sorunları olan, dış müdaalelerin net aşanılır şekliyle dahi valisini seçiyor. Buda izlenip bilinmesi gereken yaşanan Ortadoğu gerçeği olarak not edilmelidir.
